Nguồn gốc của tên “than vàng”
Theo quan niệm của ông bà ta trước đây thì than vàng là do lúa được Thần Nông ban cho tiết thuận nên vào chắc tốt hơn, hạt lúa no đến mức không chứa hết nên nổ bung ra vàng – màu của tiền tài, của phú quý.
Bệnh than vàng hay còn gọi là bệnh nổ trái, bệnh hoa cúc,... được xếp vào nhóm 12 bệnh hại do nấm (PGS Phạm Văn Kim, trường Đại học Cần Thơ). Bệnh thường gây hại ở giai đoạn lúa chín sáp, khi đó hạt lúa chứa hàm lượng dinh dưỡng rất dồi dào, bào tử nấm bệnh ăn phần tinh bột – phát triển nhanh đến nổi làm đội cả phần vỏ trấu ra ngoài hình thành những khối trái màu vàng tươi như hoa cúc, khi chạm nhẹ, các bào tử sẽ túa ra như bột than.
Than vàng "nổ" ra khối trái màu vàng tươi như hoa cúc. Hoàng Vũ
Đặc điểm gây hại
Ông bà xưa mỗi khi thấy ruộng lúa có bệnh than vàng là lại háo hức “be bồ chứa lúa”, vì đó là dấu hiệu của một vụ mùa thắng lợi. Điều đó cũng có cơ sở là do điều kiện phát sinh của bệnh than vàng trùng với điều kiện giúp cho cây lúa vào gạo tốt hơn.
Tuy xét về mức độ ảnh hưởng thì bệnh than vàng thường không làm giảm năng suất nhưng lại tác động xấu đến phẩm chất hạt lúa khi thu hoạch. Nguy hiểm hơn hạch nấm có khả năng lưu tồn qua nhiều năm và khi gặp điều kiện thuận lợi sẽ tiếp tục phát sinh một chu kỳ mới.
- Khi nhiễm than vàng làm hạt lúa “dơ”, ảnh hưởng phẩm chất nên thường bị thương lái sẽ ép giá xuống một vài “dem”.
- Nhà nông chuyên làm lúa giống cũng rất ngán ngẫm vì than vàng có thể làm dơ cả một mẻ giống cực khổ chăm sóc từ đầu vụ.
- Dân máy cắt cũng “khóc ròng” vì bụi than vàng, máy chạy tới đâu bụi bay tới đó, cắt xong thì mặt mũi cũng nhuốm vàng như tha nghệ.
- Nấm bệnh lưu tồn từ vụ trước, xâm nhập vào cây lúa nhưng đến giai đoạn chín mới biểu hiện ra bên ngoài, vì thế khó phát hiện bệnh từ sớm.
Con đường xâm nhập
Bệnh than vàng có 3 cách xâm nhập vào cây lúa:
- Trong giai đoạn mới gieo sạ, bào tử sẽ xâm nhập vào rễ lúa non rồi lan ra khắp thân cây lúa mà không biểu hiện triệu chứng nào cả, khi lúa tượng đòng đến “tròn mình”, nấm bệnh sẽ xâm nhập vào bông lúa non.
- Bào tử nấm sẽ bay theo gió hoặc trôi theo nước mưa, sương đêm vào phần bắp bẹ để gây bệnh.
- Giai đoạn lúa sắp trổ nấm bệnh sẽ phát triển trên phần cọng của nhị đực và đợi đến khi hạt lúa bắt đầu vô gạo sẽ sử dụng dưỡng chất để hình thành những khối “trái lúa” màu vàng xanh chứa hàng triệu bào tử bên trong.
Giải pháp
Do cùng điều kiện phát sinh nên nhiều nhà nông thường nhầm lẫn than vàng là dấu hiệu của lúa trúng mùa, tuy nhiên than vàng là bệnh, sẽ làm ảnh hưởng năng suất và làm giảm phẩm chất hạt lúa.
Bệnh than vàng chịu kiểu thời tiết mát mẻ nên thường gây hại nặng ở vụ Đông Xuân và vụ Thu Đông, lưu ý ở những chỗ trũng trên ruộng nơi tập trung nhiều phân đạm cũng thường bị nặng hơn chỗ gò.
Trong khâu chọn giống, hạn chế dùng giống từ ruộng nhiễm bệnh than vàng vụ trước. Trong khâu làm đất, bà con mình nhớ xới trục thật kỹ để vùi sâu hạch nấm vào trong đất. Đặc biệt bố trí lịch thời vụ hợp lý, tránh việc lúa nhà đang trổ phải hứng chịu nguồn nấm bệnh từ các ruộng lúa khác bay qua.
Việc tác động các chế phẩm để quản lý bệnh phải bắt đầu ngay từ giai đoạn làm đòng và chậm nhất là cử phun trổ lẹt xẹt. Nếu để muộn hơn khi bệnh đã bám được vào cây lúa sẽ rất khó để loại trừ chúng một cách triệt để.
Sản phẩm Nano K++ của công ty An Phát Nông
Hiện nay, giải pháp giúp lúa vào gạo tốt, hạn chế bệnh than vàng được nhiều nhà nông tin dùng là Nano K++ chứa hàm lượng Kali hữu hiệu siêu đậm đặc lên đến 30%.
Hỗ trợ quá trình trao đổi chất, giúp cứng cây, đứng lá, hạn chế đổ ngã và giúp lúa sạch lá ủ. Ngoài ra, Nano K++ còn giúp tăng khả năng chống chịu, nuôi bông, tạo hạt, giúp lúa vào chắc tới cậy. Một điểm được nông dân vô cùng chuộng đó là sản phẩm không chứa Clo nên không gây cháy lá khi phun.
